گزارش اختصاصي وبدا به مناسبت هفته سلامت:
فشار خون : تعريف، پيشگيري ، درمان
نیروی فشاری وارده به دیواره سرخرگها (با ورود خون بداخل سرخرگها در اثر پمپاژ قلب)، فشارخون نامیده میشود. به عبارتی دیگر فشار خون یعنی فشاری که خون در هر انقباض عضله قلب به دیواره سرخرگها وارد می‌کند .
خبر نگار وب دا دفتر مركزي تبريز طي گفت و گويي با دكتر تابان متخصص قلب وعروق و عضو هيئت علمي دانشگاه علوم پزشكي تبريز به تعريف ، پيشگيري و درمان بيماري فشار خون جهت آشنايي و آگاهي بيشتر عموم همشهريان كرده است.
به گزارش فوق دكتر محمدرضا تابان صادقي گفت : بیماری پرفشاری خون قاتل خاموش نامیده میشود، زیرا بی سروصدا و بدون علامت شخص مبتلا را به مرگ و پایان زندگی نزدیک می‌کند و اگر پرفشاری خون در مراحل اولیه کنترل نشود، نه‌‌تنها فعالیت دستگاه قلب و عروق، بلکه سایراعضای بدن نیزدچار مشکل میشود.
حال چرا فشار خون مهم است و چرا بايد جدي گرفته شود؟ چهار دليل عمده وجود دارد:
1. بيماري فشار خون شايع است و با افزايش سن و افزايش اميد به زندگي كه در جوامع امروزي در وقوع است شيوع آن به تدريج در حال افزايش است. از طرف ديگر زندگي ماشيني و تغيير روش زندگي موجب شيوع مضاعف آن شده است به طوري كه عليرغم افزايش امكانات پزشكي و اهميت و توجه پزشكان به بيماران هنوز شيوع فشار خون در حال افزايش است و بر اساس نظريه سازمان بهداشت جهاني احتمالا شيوع آن رو به كاهش نخواهد بود.
2. علت دوم اهميت پرفشاري خون در بي سر و صدا و بي علامت بودن آن است . بر خلاف اعتقاد عوام كه فكر كي كنند من مشكلي ندارم و بنابراين فشار خون ندارمپر فشاري خون يك بيماري كاملا بي سر و صدا و بي علامت در اغلب افراد است و علايمي چون سر درد يا احساس سنگيني يا سر گيجه و علايمي اين چنيني در قليلي از بيماران رخ مي دهد. پس اين بيماري اهميت غربالگري و پيشگيري را دارد.
3. هرچند فشار خون بالا يك بيماريست اما عدم كنترل مناسب و به موقع در دراز مدت موجب بيماري مضاعف در ارگانهاي ديگر و عوارض غير قابل جبران مي شود به طوريكه عوارض فشار خون تقريبا قابل درمان نبوده و پزشكان فقط مي توانند علام آنها كنترل كنند. به عبارت ديگر در صورت عدم كنترل پرفشاري خون بيمار دچار تصلب شراين يا انسداد عروق مي شود. تصلب شراين در هر ارگاني مي تواند رخ مي دهد اگر در عروق اندام رخ بدهد موجب لنگش و خستگي زود رس، اگر در عروق قب رخ بدهد موجب دردهاي سينه و سكته قلبي و اگر در عروق مغز رخ بدهد موجب سكته هاي مغزي خواهد شد. علاوه بر تصلب شراين و بيماريهاي عروقي قلب، فشار خون خود عامل مستقلي براي نارسايي قلبي است و موجب علايم نارسايي قلبي است و در واقع بروز تنگي نفسهاي فعاليتي مي شود. از طرف ديگر موجب آنرويس هاي عروقي بشود كه در تمام عروق بدن امكان بروز دارد اگر در عروق آئورت رخ بدهد به دليل اين كه شراين اصلي است و فشار گردش خون در انجا بالا است موجب مرگ ناگهاني خواهد شد. در عروق مغزي نيز موجب سكته هاي خونريزي مغزي مي شود. فشار خون به تنهايي موجب بيماريهاي كليوي هم مي شود و از طرف ديگر بيمار موجب يك چرخه معيوب مي شود و بيماري كليوي فشارخون بالا را تشديد خواهد شد. در چشم نيز به عنوان يك ارگان حساس كه بر اثر فشار خون دچار درگير چشمي و احتمال كوري مداوم خواهد شد.
4. بر خلاف برخي بيماريهاي ديگر كه گاهي وقتها قابل كنترل و قابل درمان نيستند، پر فشاري خون به راحتي قابل كنترل و درمان هست بايك يا دو دارو قابل كنترل هست كه اهميت اين بيماري را دو چندان مي كند چون بيماري هست كهخ عوارض مهمي دارد اما پزشك مي تواند يا كنترل اين بيماري، از عوارض جلوگيري كند به طوري كه اگر بيماري پر فشاري خون را كنترل بكنيم احتمال بروز سكته ها قلبي تا 25%؛ سكته هاي مغزي تا 50% و ميزان نارسايي قلبي نيز بيش از 50% كاهش پيدا مي كند.
بيماران توجه كنند كه در مورد علايم پر فشاري خون مهم ترين نكته اين است كه پرفشاري خون غالباً يك بيماري بدون علامت است و بنابراين فقدان علامت و بدون مشكل بودن بيمار وجود مشكل را رد نمي كند و اغلب افراد مسن عليرغم ابتلا به فشار خون هاي بالاي مزمن با عوارض پرفشاري خون بالا به پزشك مراجعه مي كنند و در واقع بيشتر افرادي به خاطر فشار خون به پزشك مراجعه مي كنند با عوارض آن مانند عوارض چشمي، عوارض كليوي، نارسايي قلبي يا سكته هاي قلبي و مغزي مراجعه مي كنند و همين اهميت است موجب شده است كه امسال شعار هفته سلامت در مورد جدي گرفتن فشار خون است چون كه غربالگري فشار خون موجب شناسايي بيماران پرفشاري خون و در نتيجه باعث كاهش احتمال بروز عوارض شايع و بسيار وخيم فشار خون بشود.
اما بعضي وقتها بيماران پرفشار خون علايم غير اختصاصي و غير تشخيصي دارند: هم چون سردردهاي مبهم، خون ريزي از بيني، سرگيجه يا گيجي، احساس كرختي يا مورمور شدن اندام ها مي شود.
پس بهترين راه تشخيص پرفشاري خون، اندازه گيري دوره اي فشار خون ترجيها هر يكسال در افراد بالغ سالم مي باشد.
دكتر تابان افزود: بيماري پر فشار خون در 90 تا 95% يك بيماري اوليه است كه بعد از ايجاد آن تنها راه آن كنترل و درمان آن هست و نبايد دنبال علت و حاشيه هاي آن بگرديم. اما در كل علت اوليه پرفشاري دو عامل مهم وجود دارد:
1. عامل ژنتيكي و جنس فرد به طوري كه بعضي از افراد به طور خانوادگي بيشتر از بقيه دچار بيماري فشار خون مي شوند، بعضي از نژادها مانند نژاد سياه نسبت به بقيه نژادها فشارخون شايع تري دارند و در جنس مذكر فشار خون تا سن 60 سالگي نسبت به خانم ها شايع تر هست اما در خانمها بعد از 60 سالگي ميزان فشار خون نسبت به آقايان افزايش بيشتري پيدا مي كند. علل ژنتيكي قابل كنترل و پيشگيري نيستند بنابر اين در پيشگري و تشخيص پرفشاري خون اهميت بالايي دارند.
علل محيطي بيماري كه از نظر سلامت افراد بسيار مهم هستند. شايع ترين عللي كه در علل محيطي مد نظر مي باشد چاقي و اضافه وزن مي باشد. چاقي و اضافه وزن يك مشكل اساسي جوامع ماشيني و مدرن امروزي است كه متاسفانه روز به روز در حال افزايش است و با افزايش وزن علاوه بر پر فشاري خون يك سري از بيماريهاي ديگر كه بيماريهاي قلبي و عروقي را افزايش مي دهند مانند ديابت هم رو به افزاشي پيدا مي كند.
2. نكته دوم تغذيه غير صحيح به ويژه استفاده بيش از اندازه از چربيهاي اشباع شده و نمك هست. استفاده از غذاهاي چرب و پر نمك كه در غذا هاي آماده و به اصطلاح فست فود ها كه به مقدار بسيار زياد از هردو اين ماده استفاده مي كنند به شدت فشار خون را افزايش ميدهند.
3. نكته سوم استرس مي باشد. استرسهاي روزمره به طور قطع مي توانند هم به صورت مقطعي مي توانند فشار خون را افزايش بدهند و در صورتي كه به صورت مدوام و عادتي بشود مي توانند موجب فشار خون مزمن بالا بشوند. بي تحركي و عدم فعاليت بدني يكي از مشكلات عمده جوامع فعلي هست. ورزش از نظر قلبي و عروقي بايد حداقل 30دقيقه در روز يا حداقل 1ساعت براي 3 روز در هفته داشته باشد. فعاليت كمتر از اين از نظر پزشكي در واقع بي تحركي و عدم ورزش محسوب مي شود.
اين عضو هيئت علمي دانشگاه علوم پزشكي تبريزاظهار داشت: نكته مهم ديگر كه امروزه خيلي مهم است سوءمصرف برخي از مواد مانند سيگار و الكل مي باشد. هر پك سيگار مي تواند فشار خون را به صورت مقطعي بالا ببرد اما در بيماران سيگاري مزمن فشار خون به صورت مزمن بالامي رود و الكل هم در بيماران فشار خوني موجب افزايشهاي ناگهاني فشار خون و تشديد بروز عوارض بيماريهاي قلبي و عروقي خواهد گرديد.